Zaman, Türkiye'de yayımlanan günlük gazete. 3 Kasım 1986 tarihinde Fehmi Koru'nun yönetiminde yayın hayatına başlayan gazete, günümüzde Ekrem Dumanlı genel yönetmenliğinde yayın hayatına devam etmektedir.[1]
GENAR Araştırma Şirketi'nin yaptığı Türkiye Toplum ve Siyaset Araştırması'nın 2009 yılı 1. çeyrek raporuna göre %12,2 ile Türkiye'nin en güvenilir gazetesi olduğu ifade edilmiştir.[4] Ayrıca Konsensus Araştırma Şirketi'nin yaptığı "Türkiye Gündemi-Ocak 2011" başlıklı anket çalışmasında "Sizce en tarafsız gazete hangisidir?" sorusuna verilen cevaplara göre %10.8 ile Türkiye'de en tarafsız gazetedir.[5] Bunun yanında gazete Fethullah Gülen'e yakınlığı ile bilinir.[6]
Zaman, Türkiye'nin en çok basılan gazetesidir ve günlük tirajı 950.000 ile 1.000.000 bandı arasında değişmektedir.[7] Gazetenin tiraj denetimi dünyadaki tiraj denetim örgütlerinin federasyonu IFABC'nin de kurucu üyesi olan BPA tarafından yapılmaktadır. 18 Nisan 2011 günü, gazetenin günlük net tirajının 1 milyonu aştığı duyurulmuştur.[8]
Gazete, 35 ülkede 10 farklı dilde, 2 farklı alfabede yayınlanmakta ve 10 ülkede basılmaktadır. [9] Aynı zamanda Türkiye'nin ilk internet sitesine sahip gazetesidir. Görselliği ile çeşitli konularda defalarca SND tasarım ödülü almıştır.
Kuruluşu ve ilkeleri
3 Kasım 1986 tarihinde Ankara'da Ulus Rüzgarlı Han'da yayın hayatına başlayan gazete 1987 yılında İstanbul Yenibosna'daki eski merkezine taşınmıştır. Burada 18 yıl faaliyet gösterdikten sonra 2005 yılı Eylül ayında aynı semtte bulunan yeni binasına taşınmıştır.
Zaman gazetesi, Türkiye ile birlikte 11 ülkede basılmakta ve 35 ülkede dağıtılmakta,[10] 10 farklı dilde ve 2 farklı alfabede sunulmaktadır.[11] İnternetin ilk Türk gazetesi olmuştur. Gazete satış adedi 2001 yılında 200 binlerde iken, 2006 yılında ortalama 630 binlere 2012 yılında ise günlük ortalama 1 milyonun üzerine çıkarak Türkiye’nin en çok okunan gazetesi olmuştur.
Yayın kadrosu
Günümüz yazarları
Gazetenin başlıca yazarları arasında Ekrem Dumanlı, Şahin Alpay, Ali Bulaç, Ahmet Selim, Ahmet Turan Alkan, Mümtaz'er Türköne, Hüseyin Gülerce, Hilmi Yavuz, Mehmet Kamış, Bülent Korucu,Abdülhamit Bilici, M. Nedim Hazar, Bejan Matur, İhsan Dağı, Selim İleri, Ahmed Şahin, Mustafa Armağan, Abdullah Aymaz, Hekimoğlu İsmail, Nuriye Akman, Ali Çolak, Beşir Ayvazoğlu, İskender Pala, Nazan Bekiroğlu, Nevin Halıcı, Günseli Özen Ocakoğlu, Ahmet Çakır ve Okay Karacan, yer almaktadır.
Eski yazarları
Zaman'da 12 yıl başyazarlık yapan Fehmi Koru 1998'de Zaman'dan ayrılmış,[12] Kasım 2007'de ise Zaman Grubu'na bağlı olarak İngilizce yayın yapan Today's Zaman'da yazmaya başlamıştır.[13]. Fehmi Koru Şubat 2011'de tekrar Zaman gazetesinde yazmaya başlamış, [14] [15] Temmuz 2011'de ise Star'a geçmesi sebebi ile Zaman'daki yazılarını sonlandırmıştır.[16][17]
Gazetenin kuruluş kadrosunda yer alan diğer bir yazar olan Tamer Korkmaz ise 2007'nin sonlarında Zaman 'dan ayrılmıştır.[18][19]
Etyen Mahçupyan 2007'de Hrant Dink'in öldürülmesinin ardından Agos gazetesi genel yayın yönetmenliğini üstlenmesi sebebiyle sürekli yazılarını sonlandırarak misafir yazarlığa geçmiş, daha sonra tekrar normal yazarlığa başlamıştır.
Haziran 2008'de Taraf gazetesine transfer olan[20][21] Leyla İpekçi, Temmuz 2011'de Zaman gazetesindeki köşesine geri dönmüştür.[22]
Gazetenin uzun süreli diğer yazarlarından Nuh Gönültaş 2002 sonlarında Tercüman gazetesine geçmesi, Eyüp Can 2004'te yeni oluşturulan Referans gazetesinin başına getirilmek üzere Doğan Grubu tarafından transfer edilmesi,[23][24], Nevval Sevindi Nisan 2007'de aktif siyasete atılması[25],Alev Alatlı Şubat 2008'de gazete yayımlanması için gönderdiği bir yazının basılmaması[26][27][28], Nihal Bengisu Karaca Şubat 2009'da[29] ve Elif Şafak Nisan 2009'da[30] Gazete Habertürk'e geçmeleri sebebi ile bu gazeteden ayrılmışlardır.
Hüseyin Hatemi ve Mehmet Şevket Eygi diğer eski yazarlardandır.
Başlıca çizerleri
Dağıstan Çetinkaya, Cem Kızıltuğ ve Osman Turhan gazetenin başlıca çizerleridir.
Mizanpaj
3 Kasım 1986 yılında ilk sayısını çıkaran gazetenin logosu ve sayfaları siyah-beyaz iken, 18 Kasım 1994 yılında mizanpajı değişen Zaman, kırmızı bir logoyla çıktı. 3 Kasım 2001 tarihinde büyük bir değişime giren gazete logosunu maviye çevirdi sayfa tasarımını değiştirdi.[31] En son değişiklik ise 20 Nisan 2009 yılında gerçekleşti. Logosunda az bir değişikliğe giden gazete yine sayfa tasarımlarında değişime gitti.[32]
Gazetenin genel yayın yönetmeni Ekrem Dumanlı 2009 yılındaki tasarımdaki yenilik ile ilgili olarak daha dikkat çeken, daha rahat okunan, daha akılda kalan bir gazete olmak adına mizanpajın geliştirilmesi yoluna gidildiğini[33] ifade etmiş ve bu değişimleZaman'ın kendine özgü yapısı bozulmadan haberi güçlendiren yeni bir dizayna sahip olduğunu savunmuştur.[34]
İçerik
Gazete; gündem, ekonomi, dış haberler, televizyon, kültür-sanat, aile-sağlık, yorum ve spor başlıklı sayfalardan oluşur. "Yorum" sayfalarında yabancı gazete ve dergilerden çevirilere de yer verir.[35]
|
|
|
Gazetenin Kitap Zamanı, Cuma, Cumartesi, Pazar, Bulmaca ve Sektöreel olmak üzere ücretsiz ek yayınları bulunmaktadır. 241. sayısı ile yerini Pazar ekine bırakan Turkuaz eki 2006 yılı sonlarında, 200'den fazla hafta sürdürülen Ailem, Arkadaşım ve Sporvizyon ekleri 2007 yılının ikinci yarısında, Gençlik eki ise 125. sayısının ardından Nisan 2009'da yayından kaldırılmıştır.
Tiraj
Zaman'ın tirajı Uluslararası tiraj denetim kurulu BPA Worldwide tarafından denetlenmektedir.[36] 2011 Mayıs ayının 2. haftası ortalama tirajı 996.352 olarak belirlenmiştir. [3]
2004'te bazı ulusal süreli yayın ve reklam şirketleri tarafından kurulan ABC Türkiye Tiraj Denetim Kurulu (ABC Türkiye) 2005'te kendisine üye olan Zaman'ın tirajını abone sistemi nedeni ile onaylamamıştır. Bunun üzerine Zaman ABC Türkiye'ninde bağlı olduğu uluslararası tiraj kurulları fedarasyonu IFABC'ye ve Rekabet Kurumu'na başvurmuştur. [37] ABC Tiraj Denetleme Kurulu, Zaman'ın tirajının abone sistemi nedeni ile onaylanmadığını açıklamıştır.[36] Zaman ise abonelik sisteminin tüm dünyada en yaygın ve modern gazete satış yöntemi olduğunu iddia etmiş [38] ve BPA Worldwide'ı kendini denetlemesi için Türkiye'ye davet etmiştir. Dünyadaki tiraj denetim örgütlerinin federasyonu IFABC'nin de kurucu üyesi olan BPA ekibi, 8 Mayıs 2007 tarihli raporunda Zaman'ın hafta içi ortalama 609 bin, Pazar günü ise 678 bin satış yaptığını tesbit etmiştir.
Kendilerine yapılan başvuru sonrasında Rekabet Kurumu ise, ABC Türkiye'nin çoğulculuk, şeffaflık ve objektiflik ilkelerinin gereklerini karşılamaktan uzak olduğu gerekçesiyle kendisine verilen menfi tespit belgesini 1 Mayıs 2005'ten itibaren geçersiz olduğunu açıklamıştır. Ayrıca bütün medya kuruluşlarının yönetimde eşit temsil edileceği, abonelik sistemi ile çalışan gazetelere de ayrımcılık oluşturmayacak yeni denetim standartlarının belirlenmesi için ABC Türkiye'ye 7 Eylül 2007'e kadar süre tanıdı. Uyarıları yerine getiremeyen ABC Tiraj Denetleme Kurulunun tüm faaliyetleri 7 Eylül 2007'de askıya alınmıştır. [39] [40] [37] [36]
Hürriyet gazetesi yazarı Mehmet Yakup Yılmaz 20.06.2008 tarihli yazısında[41] ve 23.06.2008 tarihli yazısında[42] Zaman'ın bedava dağıtıldığını ve tirajının gerçekleri yansıtmadığını söylemiştir. Bunun üzerine Feza Gazetecilik Avukatı imzalı tekzip Mehmet Yakup Yılmaz'ın köşesinden yayınlanmıştır.
Dünyada Zaman gazetesi
Zaman gazetesi 1994 yılından bu yana ana merkezi New York olmak üzere Amerika'da yayımlanmaktadır. Zaman, New York'un dışında New Jersey, Washington D.C ve Chicago gibi Türklerin yoğun olarak yaşadığı birçok eyalette okuyucuya ulaşmaktadir.
ABD dışında; Almanya, Avusturya, Avustralya, Azerbaycan, Nahçıvan, Gürcistan, Başkurdistan, Bulgaristan, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya, İsviçre, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs, Makedonya, Ukrayna, Moldova, Moğolistan, Rusya, Romanya, Tataristan,Tacikistan ve Türkmenistan'da da yayımlanmaktadır.